Over aapjes in je hoofd

Had ik vroeger maar van het begrip Monkey mind gehoord, dat had veel piekeren, zenuwen en andere nare gevoelens gescheeld. Ik dacht altijd dat wat ik dacht, de negatieve gedachten, angsten, commentaren op wat ik deed, schuldgevoelens en vooral die kritische stem die me zo kon veroordelen, waar waren. Dus ik luisterde er naar, voelde me er rot onder en het zorgde er voor dat ik vaak in van die piekergedachtencirkels vast kwam te zitten. Jaren later kwam ik de metafoor Monkey mind tegen, een begrip wat al minstens 2500 jaar bestaat in het Boeddhisme. Bijzonder dat door de eeuwen heen, mensen net als mij van die nare, vervelende, kritische en veroordelende gedachten hadden en dat er een beeld aan gekoppeld is, waardoor je er meer afstand van kunt nemen. Want dat is wat er bij mij gebeurd, wanneer ik die nare gedachten heb, stel ik me een aapje voor die in mijn hoofd loopt te schreeuwen en heen en weer aan het slingeren is. Dan kan ik afstand nemen van wat de gedachten zeggen. Ik ben niet mijn gedachten, maar ik heb ze. Ons brein is oa ontworpen om te denken en dat doet het dus heel de dag. We denken wel meer dan 80.000 gedachten op een dag, waarvan heel veel een soort herhaling zijn van dezelfde thema's, maar dan net even anders of gewoon precies hetzelfde (ik noem dat cirkel denken). De meeste gedachten gaan over het verleden of de toekomst. Vaak zijn dat commentaren op wat geweest is, schuldgevoel of 'wat als' gedachten over de toekomst. Gedachten die vaak niet reeel zijn, misschien een uitvergroting zijn van een reele gedachte. Deze gedachten geven spanning, maken ons moe en geven chaos in het hoofd. Het aapje kan namelijk aardig tekeer gaan. Tuurlijk, er zijn ook functionele gedachten, wanneer je iets wilt maken of doen, of lekker aan het dagdromen bent, niks mis mee, fijn juist. Maar dat aapje verhaal gaat over de gedachten waar je je rot door gaat voelen, die je bijvoorbeeld aan het twijfelen brengen door te roepen 'Wat zal een ander daar wel niet van denken'. Deze monkey mind wordt extra gestimuleerd door externe prikkels, zoals het lezen of kijken van het nieuws of dingen die je hoort. Meteen geeft je aapje daar weer commentaar op, of vindt dat jij er iets aan moet doen of dat het juist door jou niet goed gaat. Het aapje zorgt er voor dat we maar moeilijk in het NU kunnen blijven, in het moment waarin we zijn, waarin we de dingen doen en ervaren. Het aapje lokt ons steeds naar het verleden en de toekomst en dat maakt ons extra machteloos, want laten we nou niks kunnen veranderen aan het verleden en aan de toekomst. Wel aan het Nu, maar ja, daar haalt de monkey mind ons juist bij weg. Was er maar een knop waarmee we het aapje stil konden zetten, maar helaas, dat is niet mee genomen in ons ontwerp, we mogen zelf de schakelaar zijn om met de aap om te kunnen gaan en te gaan kijken hoe een ieder zich het beste met zijn of haar aapje kan omgaan. Realiseer je als eerste dat je een monkey mind hebt, dat is al een hele belangrijke stap. Ga maar eens na, wanneer je hem herkent, wat hij met je doet. Zodra je dit beter kunt, ben je beter in staat om er wat meer afstand van te nemen. Want, nee, er mee vechten heeft geen zin, een aap is nou eenmaal sterker dan de mens, ook onze mentale aap. Ga je wel het gevecht aan, dan zul je merken dat je gedachten alleen maar erger en drukker worden. Negeren werkt ook niet, het aapje wil wel gezien worden, dus zal net zo lang gaan schreeuwen en heen en weer slingeren tot je er echt niet meer om heen kunt. Wat werkt dan wel? Wat heel goed werkt is mediteren. Mediteren zorgt er voor dat je aandacht in het Nu blijft en dat je op deze manier naast je aapje kunt gaan staan en niet meegaat in zijn geschreeuw en al helemaal niet meegaat in de inhoud van wat hij raast. Mediteren kun je op veel verschillende manieren doen, waar het om gaat is dat je een vorm zoekt die bij je past. Het is wel, net als met alles, iets wat je stapje voor stapje mag gaan leren en toepassen, dat vraagt wat doorzettingsvermogen, maar je krijgt er erg veel voor terug. Zelf mediteer ik twee maal daags, s ochtends en in de vroege avond. Elke keer ongeveer een kwartier of iets langer. De ene keer gaat het lekkerder dan de andere keer, maar dat is niet erg, dat is gewoon. Ook wordt je hoofd vaak niet echt stil, want ja, een hoofd denkt nu eenmaal, maar de gedachten worden wel veel rustiger, veel neutraler en zachter. Wanneer je niks hebt met mediteren (heb je het al eens echt geprobeerd of ben je wat bang voor het onbekende?), dan kun je misschien met je aapje afspreken dat je elke dag een pieker kwartier pakt. In dit kwartier schrijf je alles op wat er door je hoofd raast en voor de rest van de dag focus je je op het NU en op wat je daarin aan het doen bent. Voor sommige mensen werkt dit, voor mij niet. Mijn aap is veel te eigenwijs en te sterk om een kwartiertje het podium te pakken en daarna in de coulissen te verdwijnen. Wat wel werkt voor mij, een derde manier om met je aap om te gaan, is je ademhaling. Er zijn heel veel verschillende ademhalings oefeningen, voor diverse doelen. Het kan een leuk dee zijn om je er eens in te verdiepen. Wat al erg helpt, wanneer je aap op hol slaat, is om rustig te gaan zitten, diep in te ademen en heel rustig, via je mond uit te blazen. En dan nog eens diep inademen door je neus en weer langzaam uitademen door je mond. Heel bijzonder om dan te merken dat de grootste spanning echt weg vloeit. Als laatste tip (er zijn veel meer, google maar eens op Monkey mind, je komt de mooiste video's tegen en interesante artikelen), is deze, altijd wanneer je aap zich laat horen, begroet je hem even 'O aapje, ben je daar weer', dan niet meegaat in wat hij zegt, loslaten en doorgaan met wat je aan het doen was. En zet dan ondertussen even een glimlach op je lippen. Echt, dit werkt. Want door de glimlach krijgen je hersenen een signaal dat het goed is, dat de situatie veilig is, dat er geen gevaar dreigt, want je glimlacht en dat wordt alleen gedaan als iemand relaxt is. Door met je lichaam een relaxte houding aan te nemen en een glimlach te maken, worden je hersenen vanzelf ontspannen. Ik had heel veel leuke links, foto's ed, maar blogger werkt niet mee. Dan kan mijn aapje weer enorm op gaan spelen. Gelukkig mediteer ik, kan ik tegen mezelf zeggen, dat het niet erg is, volgende keer beter en vanuit deze ontspanning besluiten om de post te plaatsen. Dan kijk ik een andere keer, in alle rust na, wat er aan de hand is.